Əli Hüseynli

Milli Məclisin deputatı

Mayın 31-də Bakı Konqres Mərkəzində Xəzər regionunun ən böyük tədbiri olan 28-ci Bakı Enerji Forumu çərçivəsində Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz - "Caspian OilGas” və 11-ci Xəzər Beynəlxalq Energetika və Yaşıl Enerji - "Caspian Power” sərgilərinin açılışı olmuşdur. Tədbirdə giriş çıxış edən Prezident İlham Əliyev  Avropanın enerji təhlükəsizliyində Azərbaycanın rolu və bu sahədə müəyyənləşdirilən yeni hədəflərlə bağlı fikirlərini bölüşmüşdür.

Tarixi həqiqətdir ki, Azərbaycanın uğurlu neft strategiyasının əsası ulu öndər Heydər Əliyevin 1993-cü ilin iyunundan etibarən ölkəmizə rəhbərlik etməyə başladığı dövrdən formalaşmağa başlamışdır. Belə ki, birinci Qarabağ savaşında atəşkəsin əldə edilməsi ilə  respublikada siyasi və iqtisadi sabitlik təmin edilmiş, xarici sərmayələrin yatırılması üçün Azərbaycan cəlbedici ölkəyə çevrilmişdir. 1994-cü ildə Bakıda ilk neft-qaz sərgisinin keçirilməsi Azərbaycana öz potensialını beynəlxalq investorlara təqdim etməyə imkan yaratdı. Həmin ildə imzalanmış "Əsrin müqaviləsi” ölkəmizin enerji ehtiyatlarından səmərəli istifadəsi ilə bağlı vəziyyəti kökündən dəyişdi və bununla da  dayanıqlı inkişaf və iqtisadi müstəqilliyin təməli qoyuldu, Azərbaycanı  firavan gələcəyə daşıyan yol xəritəsinin konturları müəyyənləşdi.

30 il ərzində Azərbaycan dünya ölkələri ilə enerji sahəsində uğurlu əməkdaşlıq etməkdə davam edir. Bu gün enerji təhlükəsizliyinin milli təhlükəsizlik gündəliyində ən başlıca yeri tutduğunu vurğulayan cənab İlham Əliyev eyni zamanda  qeyd edib ki, "Azərbaycan artıq nəhəng enerji infrastrukturu yaradıb və Avrasiyanın enerji xəritəsini dəyişdirib. Bu gün Azərbaycan istehsalçı olaraq həm tranzit ölkələr, həm də istehlakçılar üçün daha təhlükəsiz şərait yaradıb”. Avropa İttifaqı ilə Azərbaycanın əməkdaşlığının çox sayda ortaq maraqları var və bu sahədə potensial getdikcə daha da genişlənməkdədir. Ötən ilin iyulunda Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan enerji sahəsində strateji tərəfdaşlığa dair imzalanmış Anlaşma Memorandumu uğurla icra edilir. Ölkəmiz Avropa İttifaqı ilə yanaşı, Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurasının üzvü kimi bu istiqamətdə həyata keçirilən fəaliyyətə mühüm töhfələr verir.

Enerji sahəsində nəhəng transformasiya prosesinin tərkib hissəsi kimi liderliyə can atan Azərbaycan Avropanın enerji təhlükəsiziyi arxitekturasında coğrafiyasını daim genişləndirməyə çalışır və buna uğurla nail olur. Belə ki, qlobal əhəmiyyətli layihə olan Cənub Qaz Dəhlizi 3500 kilometrdən artıq neft kəmərlərindən ibarət bir sistemdir və o, enerji təhlükəsizliyi və enerji şaxələndirilməsində müstəsna rol oynayır. Prezident İlham Əliyevin bu məsələyə baxışı rasional yanaşmanın təzahürüdür: "Enerji təhlükəsizliyi təkcə marşrutların şaxələndirilməsi deyil, bu, mənbələrin şaxələndirilməsidir. Bizim halda bu, hər iki məsələdir - həm marşrutlar şaxələndirilir, həm də mənbələr şaxələndirilir”. Yunanıstan-Bolqarıstan interkonnektorunun açılışı nəticəsində artıq Azərbaycan Bolqarıstana da qaz nəql edəcək. Bolqarıstan vasitəsilə digər ölkələrə də qazın nəqli imkanlarını nəzərdən keçirilir. Rumıniya artıq bu əməkdaşlıq formatının üzvüdür. Bu ilin sonuna qədər qazımız Macarıstana və Serbiyaya nəql ediləcəkdir. 

Ötən ilin dekabr ayında Buxarest şəhərində Azərbaycan, Gürcüstan Macarıstan, Rumıniya və Avropa Komissiyası Prezidentinin iştirakı ilə dair yaşıl enerjiyə və transmissiyaya dair mühüm sənəd imzalandı. "Həmrəylik Halqası” layihəsinə isə Azərbaycan, Bolqarıstan, Macarıstan, Rumıniya və Slovakiya daxildir. Bütün bunlar yeni nəhəng interkonnektorların inşasını, bununla da enerji təchizatı prosesinin şaxələndirilməsini şərtləndirir.

Avropa İttifaqı liderləri və istehlakçı ölkələrin rəhbərləri səviyyəsində Azərbaycanın etibarlı tərəfdaş və ümumavropa qaz təchizatçısı kimi dəyərləndirmələri ölkəmizin beynəlxalq statusunu artıran önəmli amildir. Azərbaycan 2027-ci ilə qədər Avropa bazarına qaz təchizatını iki dəfə artıraraq 20 milyard kubmetrə çatdırmağı hədəfləyir. Bundan əlavə, son illər, xüsusilə postmünaqişə dövrünün yeni reallıqları və yaranmış yeni imkanlar fonunda bərpaolunan  enerji ilə bağlı şirkətlər Azərbaycana böyük maraq göstərməyə başlamışlar. Ölkə rəhbəri çıxışında bu perspektivin real potensiala söykəndiyini bildirmişdir: "Bunun üçün imkanlar var - "Şahdəniz” və "Abşeron” yataqları. Enerji səmərəliliyi və bərpaolunan enerji məsələsi sahəsində də bizim Avropa İttifaqı ilə dialoqumuz mövcuddur. Bunun nəticəsində biz elektrik enerjisinin istehsalı üçün qaza qənaət edəcəyik və həmin qazı artıq beynəlxalq bazarlara çıxaracağıq”.

ABŞ Prezidenti Co Bayden və Böyük Britaniyanın Baş naziri Sunakın bu tədbirə ünvanladıqları məktublar Bakı Enerji Həftəsinin qlobal əhəmiyyətindən xəbər verir və Avropanın enerji təhlükəsizliyində Azərbaycanın roluna verdikləri yüksək qiymətə işarədir. Dövlətimizin başçısı konkret arqumentlərlə bu fikri birmənalı olaraq təsdiq edib: "ABŞ və Böyük Britaniya hökumətləri hər zaman bizim bütün təşəbbüslərimizi dəstəkləyiblər ki, Azərbaycan öz resurslarını inkişaf etdirə bilsin”.

Gələcək perspektivlərlə bağlı düşüncələrini bölüşən Prezident İlham Əliyev bir sıra mühüm təkliflərlə də çıxış etmişdir. O, TANAP-ın və TAP-ın genişlənməsinin zəruriliyini önə çəkmiş və bizim digər Avropa boru kəmərlərinə də çıxışımızın təmin olunması ilə bağlı təklif irəli sürmüşdür: "Balkanlarda belə bir çıxışımız olmalıdır. Avropada interkonnektorların sayı mütləq artırılmalıdır. Bütün bu məsələlər əlaqələndirilmiş şəkildə həyata keçirilməlidir”.

Xatırladaq ki, dünən 28-ci Bakı Enerji Forumu işə başlayıb. 600-dən çox nümayəndənin iştirakı ilə keçirilən konfransda keçid dövründə energetikaya dair yeni çağırışlar, o cümlədən Avropanın qlobal enerji təhlükəsizliyi və bu perspektivdə Azərbaycanın enerji sektorunun rolu müzakirə olunub. Bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, Azərbaycan Avropanın yeni enerji təhlükəsizliyi arxitekturasında etibarlı tərəfdaş kimi mühüm mövqeyə sahibdir və bu forum da özünü səmərəli əməkdaşlıq üçün etibarlı platforma kimi təsdiqləmişdir.